Kościół św. Antoniego w Ostrołęce

---

Historia

Kościół w Ostrołęce ma bogatą historię, której początki sięgają roku 1666, kiedy to rozpoczęto jego budowę z inicjatywy sędziego ziemskiego nurskiego, Tomasza Rola-Gocłowskiego. Obiekt został konsekrowany 30 lat później, w 1696 roku, przez biskupa płockiego Andrzeja Chryzostoma Załuskiego, i odtąd nosił tytuł św. Antoniego z Padwy.

W 1864 roku skarby państwa przejęły zabudowania, a w ich wnętrzach ulokowały się urzędy miejskie. W następnych latach, w 1925 roku, budynki kościoła przekształcono w szkołę rzemieślniczo-przemysłową, a później stały się one również internatem tej samej szkoły. Do momentu przejęcia przez państwo, obiekt był własnością Zakonu Bernardynów, a po tej dacie jego opiekę sprawowała diecezja.

W 1927 roku kościół poklasztorny został przekazany miejscowej parafii. W ciągu swojej historii, kościół stał się świadkiem wielu istotnych wydarzeń, jak na przykład w 1831 roku, kiedy to bronili się tam Czwartacy. Dodatkowo, w latach 1915-1917, budynek pełnił funkcję szpitala wojskowego.

Niestety, w nocy z 13 na 14 marca 1989 roku w kościele wybuchł pożar, który spowodował znaczne zniszczenia. Na szczęście, udało się go zrekonstruować i przywrócić do pierwotnego stanu w ciągu kilku następnych lat. Niemniej jednak, cenne dzieło sztuki, barokowy portret Gocłowskiego, zostało zniszczone i obecnie znane jest jedynie z reprodukcji.

Warto również zaznaczyć, że 13 czerwca 2010 roku kościół zyskał miano sanktuarium, a tytuł ten nadał biskup diecezjalny łomżyński, ks. bp Stanisław Stefanek. Proboszcz parafii ks. kan. Zdzisław Grzegorczyk został kustoszem sanktuarium, co podkreśla nowy rozdział w historii tego niezwykłego miejsca.

Charakterystyka ogólna

Budowla, o której mowa, to kościół pod wezwaniem św. Antoniego w Ostrołęce, stanowiący przykład architektury barokowej, o jednonawowym układzie i zaprojektowany na planie krzyża. W jego wnętrzu mieści się aż dziewięć ołtarzy, z czego największy, dedykowany św. Antoniemu, został na początku XX wieku przeniesiony z pierwotnej lokalizacji w nawie do jednej z bocznych ścian. Ozdobą centralnego punktu jest obraz św. Antoniego z dzieciątkiem, datowany na początek XVIII wieku.

Polichromia wewnętrzna to dzieło zakonnika bernardyna, Walentego Żebrowskiego, stworzone w latach 1762–1765. Jego malowidła pokrywają znaczne obszary wnętrza, obejmując zarówno sklepienie, jak i ściany. Tematyka tych malowideł oscyluje wokół postaci św. Antoniego z Padwy, znanym (z racji swej działalności) jako kaznodzieja, cudotwórca oraz misjonarz. Ukazują one zarówno życie tego świętego, jak i wiele cudów, które miały miejsce za jego sprawą. Pomniejsze freski są alegoriami, które sipisuują zmienność czterech pór roku oraz cztery części świata.

Obok kościoła zlokalizowany jest klasztor, zbudowany pod koniec XVIII wieku w barokowym stylu. To piętrowa struktura składająca się z czterech skrzydeł oraz frontowej części, przylegająca do południowej ściany kościoła oraz prezbiterium. Przed kościołem rozciąga się dziedziniec, nazywany Kalwarią, otoczony z trzech stron krużgankami, w których znajdują się stacje męki Pańskiej. Pożar, który miał miejsce w 1989 roku, nie wyrządził szkód w krużgankach ani Kalwaria, które pozostały w stanie nienaruszonym.

W podziemiach kościoła pobernardyńskiego znajdują się również obszerne krypty, w których spoczywają dobroczyńcy klasztoru, szlachta oraz zakonnicy. Te krypty są uznawane za jedne z największych oraz najbardziej wartościowych tego typu zabytków w północno-wschodniej Polsce. W klasztornej kronice można znaleźć spis osób, które tu znalazły wieczny spoczynek. Spis ten rozpoczyna fundator Tomasz Gocłowski z Gocłów, jego żona Marianna z Bogdańskich, a wśród innych nazwisk można wymienić Zbierzchowskich, Mieczkowskich, Duczymińskich, Kisielnickich, Zaruskich, Bukowskich, Godlewskich, Mierzejewskich oraz Radgowskich.

Na północnej ścianie kościoła umieszczono pomnik poświęcony Czwartakom, którzy polegli w 1831 roku w bitwie pod Ostrołęką. W czerwcu 2007 roku kościół wzbogacił się o relikwie św. Antoniego, sprowadzone z Padwy. Natomiast 5 listopada 2023 roku przybyły do Sanktuarium relikwie błogosławionej Rodziny Ulmów.

Proboszczowie

W historii kościoła św. Antoniego w Ostrołęce, rola proboszczów jest niezmiernie istotna i obejmuje wielu duchownych, którzy przez lata kierowali życiem parafialnym.

• ks. Władysław Serejko (1918–1931),
• ks. Edmund Walter (1932–1940),
• ks. Eugeniusz Kłoskowski (1940–1945),
• ks. Eugeniusz Gosiewski (1945–1949),
• ks. Bronisław Tałandzewicz (1950–1970),
• ks. Józef Biernacki (1970–1988),
• ks. Czesław Roszkowski (1988–1989),
• ks. kan. Witold Bruliński (1989–2006),
• ks. kan. dr Zdzisław Grzegorczyk (od 2006).

Każdy z wymienionych proboszczów wniósł swój wkład w rozwój i życie wspólnoty, zostawiając po sobie trwały ślad w historii parafii.

---

Oceń: Kościół św. Antoniego w Ostrołęce

---